MS 2. yy - 15. yy felsefesini hazırlayan düşünce ortamı özet konu anlatımı

• yönetim
• | 04.01.2021 19:37
• | Ms 2. yy - 15. yy felsefesi

1. MS 2.–15. Yüzyıl Felsefesi

MS 2.–15. yüzyıl felsefesi, Hristiyanlığın yayılması ve 7. yüzyıldan itibaren İslamiyet'in de katılmasıyla oluşan, genel olarak dine dayalı bir felsefe dönemidir.

Bu dönemde felsefenin neredeyse tek konusu dindir. Filozofların çoğu da aynı zamanda din adamıdır. Bu dönemin felsefesi, tutarlı bir bütün oluşturmak yerine, dönemsel ve coğrafi farklılıklar göstermektedir.

İki farklı din anlayışından oluşan iki farklı felsefeyi içerir:

• Hristiyan felsefesi
• İslam felsefesi

İslam felsefesinin olduğu bölgelerde matematik, astronomi ve tıp alanlarında kaydedilen önemli gelişmelerle, bilim de felsefede konu edilmiştir.

Her iki coğrafya da tarih boyunca etkileşim içinde olmuştur. Çeviri faaliyetleri, bilgi paylaşımı sağlamıştır.

Her iki felsefi yaklaşım da aynı zaman diliminde benzerlik (dine dayalı felsefe) ve farklılıklar (İslam felsefesinde bilimsel etkinliklerle ilerleme kaydedilmesi) içerir.

İnanç – Akıl İlişkisi:

Bu dönem felsefesinin en önemli gündemi akıl ve inancı uzlaştırmaktır. Dönemin hemen her düşünsel temasında yer alan inanç ve akıl ilişkisi, felsefenin din ile etkileşimini gösterir.

Bu dönemde felsefe ile din yoğun bir etkileşim içindedir: İnancın pekiştirilmesi amacıyla felsefeye başvurulmuş ya da inanca zarar verdiği düşüncesiyle felsefe dışlanmıştır.

Dönem boyunca felsefe teolojiye (ilahiyat) yaklaşmış, onun bir parçası olarak görülmüş ve inanç konularıyla ilgili akıl yürütmelerde araç konumuna gelmiştir.

2. Hristiyan ve İslam Felsefelerinin Doğuşu

Hristiyan ve İslam dini öğretilerinin felsefi birikimle kaynaşmasını içeren MS 2.–15. yy felsefesi aşağıdakilerden etkilenmiştir:

• Hristiyanlığın ve İslamın kabulü
• Epikürosçuluğun mutluluk için dünyevi hazlardan uzak durulması gerektiği düşüncesi
• Plotinos felsefesinin (Neo-Platonizm) "Tanrı" ve "ruh" kavramları
• Aristoteles mantığı (Tanrı'nın varlığıyla ilgili akılsal kanıtlamalara destek olmuştur)
• Ahlak ve irade (istenç) konularında Stoa öğretisi
• Çeviri faaliyetleri

MS 2.–15. yy Felsefesini Hazırlayan Düşünce Ortamı

Felsefe, Roma kültüründe önemli bir rol oynamadı. Antik Yunan'ın klasik felsefe geleneği, Roma İmparatorluğu tarafından dışlandı. Felsefenin etkisi giderek azaldı ve MS 3. yüzyılda Neo-Platonist ekolü kuran Plotinus'a kadar hemen hiçbir önemli filozof yetişmedi.

MS ilk binyılda Roma'nın siyasi ve kültürel etkisi azaldı; Roma kültürüne Hristiyanlık egemen oldu. MS 4-5. yüzyıllardan itibaren, Avrupa "Karanlık Çağlar" olarak adlandırılan bir döneme girdi; Yunan ve Roma'dan miras kalan kültür yok oldu. MS 5. yüzyılda İmparatorluğun çöküşünden sonra Kilise, Batı Avrupa'ya egemen oldu ve
1000 yıl öyle kaldı. Bu dönemde yeni düşünce gelişimi yok denecek kadar azdır.

Dini doktrinlerden bağımsız rasyonel sorgulamaya dayanan Yunan felsefesi, Hristiyanlığın yükselmesiyle geriledi. Felsefi tartışmaların ana konusu din haline geldi; evrenin yapısı ve erdemin ne olduğu tartışmaları ana konu olmaktan uzaklaştı.

St. Augustine gibi ilk Hristiyan filozofları, Yunan felsefesini Hristiyan felsefesine eklemlemeye çalıştılar. "Tanrı var mı?" ya da "İnsanın ruhu ölümsüz mü?" gibi sorular yerine Tanrı inancı ve ölümsüz ruha akılcı bir doğrulama arayışı içerisine girdiler.

Avrupa'da "Karanlık Çağlar" yaşanırken kültür, Avrupa dışında gelişmeye devam etti. Büyük İskender'in imparatorluğunda Yunan mirası itibar görmeye devam ediyordu. Klasik Yunan filozoflarının eserlerini koruyan ve çeviren Arap ve Pers alimler MS 6. yy'dan itibaren onların fikirlerini İslam kültürüyle birleştirmeye başladılar.

İslamiyet Asya, Kuzey Afrika ve İspanya'ya yayıldıkça etkisi Avrupa'da da hissedilmeye başladı. 12. yy'da İslam dünyasındaki fikir ve icatların haberleri Avrupa'ya ulaşmaya başladı. Avrupalı bilim adamları Yunan matematik ve felsefesini İslami kaynaklar aracılığıyla yeniden keşfetmeye başladılar. Özellikle Aristoteles'in eserleri, felsefi düşüncenin yeniden canlanması için bir kıvılcım oluşturdu. Roger Bacon, Thomas Aquinas, Duns Scotus, Ockamlı William gibi Hristiyan filozofları, Aristoteles'i benimsediler ve Kilise'yi onun Hristiyan inancıyla uyumlu olduğuna ikna ettiler.